Thursday 11 September 2014

Wskazówki na dwujęzyczne wychowanie

Poniżej jest mój "projekt z motyką na słońce"- tłumaczenie, oryginalnie angielskiego artykułu w celach:

a) podzielenia się przydatnym, uważam, znaleziskiem - zasobem internetowym

b) przetestowania i wysilenia mojego polsko-angielskiego organu myślącego w roli tłumacza i przy tym mam nadzieję trochę podciągnięcia mojej polszczyzny przy pomocy m. in. słowników wyrazów podobnych i poprawnej polszczyzny

c) kolejnego powtórzenia (sama do siebie) tego o czym czytam na temat dwujęzyczności, by stało się to moją drugą naturą, aby codziennie (i kilka razy dziennie), coś z poniższych wskazówek wdrażać w życie i wzbogacać świat Misi o polskość i połączone z nią bogactwo.

Podkreślam, że nie znam do fachowych określeń w języku polskim w temacie bilingwizmu (Jak ktoś wie o taki "słowniczku", dajcie proszę znać.). Jestem otwarta na sugestie poprawek. :)

Notatka: linki w tekscie typu "(Zobacz także:)" prowadzą do postów w języku angielskim ze strony BilingualMonkeys.com


Najlepsze wskazówki dotyczące wychowania dwujęzycznych dzieci – (1-20 z 44, to już ponad 2000 słów)


1. Zacznij wcześnie

Jeżeli od samego początku przyjmiesz aktywną postawę wobec dwujęzycznego wychowania, zdecydowanie zwiększysz szanse na utworzenie i utrzymanie odpowiedniej równowagi między umiejętnościami dziecka w obu językach.

Czas od urodzenia do wieku sześciu lub siedmiu lat, jest kluczowym okresem z dwóch powodów: 1) w tym okresie, dzieci są najbardziej podatne i skłonne do nauki języków, oraz 2) jeżeli dziecko uczęszcza do szkoły i uczy się tam w języku większości narodowej, innym niż język rodziców (jezyk mniejszości), to coraz trudniejszym staje się późniejsze utrzymanie równowagi dwóch języków.

Innymi słowy, początkowa inwestycja czasu i energii ułatwi osiągnięcie satysfakcjonującej równowagi, a następnie, utrzymanie jej przez całe dzieciństwo. Późniejsze „podgonienie” poziomu języka mniejszości i jego wyrównanie do poziomu języka dominującego jest znacznie trudniejsze.

(Przeczytaj także: Ostrzeżenie dla nowych rodziców, marzących o wychowaniu dwujęzycznego dziecka)


2. Postaw za priorytet

Postawienie dwujęzycznego wychowania za priorytet idzie w parze z przyjęciem wobec niego aktywnej postawy. Jeżeli rozwój języka mniejszości twojego dziecka nie jest jednym z najwyższych priorytetów w Waszej rodzinie, najprawdopodobniej język większości szybko stanie się dominującym, a język mniejszości zostanie zdegradowany do bardziej pasywnej roli. Nie bagatelizuj jak szybko może to nastąpić, kiedy dziecko wyjdzie w świat i zacznie spędzać większość swojego czasu skąpane w języku większościowej społeczności kraju. Postaw język mniejszości za priorytet od samego początku, a zwiększysz prawdobodobieństwo na osiągnięcie długotrwałego sukcesu.


3. Nie zdawaj się na los i przypadek

Nie pozwól kaprysom okoliczności przesądzić o losach dwujęzyczności Twojego dziecka. Musisz aktywnie kształtować język mniejszości by zrównoważyć wpływ jaki ma język dominujący.

Niektórzy przyjmuja podejscie leseferyzmu, twierdząc, że języka mniejszości, dziecko może nauczyć się później, gdy będzie starsze. Może to być prawdą do pewnego stopnia, ale lekceważy naturale pragnienie wielu rodziców by w okresie dzieciństwa ich pociech, porozumiewać się z nimi w swoich ojczystych językach.

(Przeczytaj także: Dlaczego porozumiewanie się z moimi dziećmi po angielsku jest dla mnie takie ważne – przemyślenia Adama Beck’a – autora strony Bilingual Monkeys - na ten temat.)


4. Wyznacz sobie cel

Określ jednoznacznie swoje oczekiwania wobec osiągnięć i zdolności twojego dziecka w języku mniejszości. Czy będziesz zadowolona/y z umiejętności płynnej mowy, a mniej przejmujesz się czytaniem i pisaniem? Czy umiejętności czytania i pisania są dla Ciebie równie ważne i masz nadzieję by Twoje dziecko umiało czytać i pisać na poziomie dzieci jednojęzycznych? Bez względu na obrany cel, ważne jest abyś go jasno określił(a), i upewnij się też, że Twoje wysiłki są dopasowane do Twoich oczekiwań. Dobra umiejętność czytania i pisania są osiągalne, ale cel ten wymaga głębokiego zaangażowania zarówno od Ciebie, jak i od Twojego dziecka.


5. Doinformuj się na temat dwujęzyczności

Poprzez zasięgnięcie informacji na temat dzieci i dwujęzyczności, będziesz w stanie lepiej wspierać rozwój znajomości języka Twojego dziecka. Zwróć się do pomocnych książek, zasobów internetowych i innych rodziców dla poszerzenia swojej wiedzy i zaczerpnięcia pomysłów. Wyszukaj stowarzyszeń zajmujących się tematem dwujęzyczności lub grup rodziców i dzieci spotykających się w Twoim regionie dla dalszego wsparcia i towarzystwa. (Dołącz do Adama Beck’a w Dwujęzycznym Zoo (Bilingual Zoo), ciepłym, pełnym pozytywnej energii forum "posiadaczy” i opiekunów dwujęzycznych dzieci!)


6. Ignoruj sceptyków wątpiących w możliwość udanej dwujęzyczność

Niektórzy ludzie, nawet ci, ogólnie dobrze wykształceni, mogą próbować Cię przestrzegać, że dziecku zaczną się "mylić" języki, lub że napotka inne trudności podczas nauki dwóch języków jednocześnie. Nie pozwól aby takie komentarze Cię powstrzymały czy zniechęciły. Jednocześnie jednak, warto ogólnie traktować porady ludzi na ten temat z przymrużeniem oka. Nie istnieje jeden najlepszy sposób czy metoda, jeśli chodzi o rodziny wychowujące dwujęzyczne dzieci.

W przypadku Adama Beck’a, chętnie zawsze wysłucha o doświadczeniach innych ludzi odnoszących sukcesy, bo może uda mu się przyjąć lub dostosować ich strategie dla jego własnej rodziny, ale tylko on naprawdę decyduje, co jest odpowiednie dla jego konkretnej sytuacji. (Zobacz też: Kiedy czujesz, brak wsparcia otoczenia dla Twoich dwujęzycznych przedsięwzięć dla dodatkowych porad.)


7. Miej na uwadze główne warunki „udanej” dwujęzyczności

Dwa „podstawowe warunki” efektywnego wsparcia nauki języka mniejszości i jego użycia to:
- odpowiednia ilości bezpośredniego kontaktu z językiem docelowym,
- i potrzeba by się tym językiem posługiwać.

Dziecko musi mieć wystarczający kontakt z językiem docelowym i czuć naturalną potrzebę jego używania.

Jeśli jeden lub obydwa kryteria nie są spełniane, najbardziej prawdopodobnym rezultatem będzie "pasywna umiejętność" w języku mniejszości. Innymi słowy, dziecko rozumie wiele z tego, co słyszy, ale raczej polega na języku dominującym by się porozumiewać z otoczeniem.

Oczywiście, taką pasywna zdolność można później uaktywnić, ale tu znów, postęp będzie wymagał spełnienia tych dwóch elementarnych warunków. W istocie, sukces dwujęzyczności jest zawsze powiązany z bezpośrednim kontaktem i potrzebą użycia. (O wiele więcej na ten temat, znajdziesz w: Co zrobić, gdy Twoje dwujęzyczne dziecko nie chce mówić w Twoim języku ,
i tu:  Dlaczego wychowanie dwujęzycznego dziecka jest bardzo, bardzo proste, i za razem bardzo, bardzo trudne.)


8. Zdecyduj się na strategię

Jak będziecie używać dwóch języków w Waszej rodzinie? Dwie powszechne strategie to:

1. "jedna osoba, jeden język" (one person, one language / OPOL/ dychotomia osób / dwudzielność osób) - gdzie każdy rodzic mówi w swoim ojczystym języku, lub

2. "język mniejszości w domu" (minority language at home / ML@H / dychotomia miejsca / dwudzielność miejsca)  - gdzie oboje rodzice używają swojego ojczystego języka, a język większej społeczności kraju, jest nabywany przez jest dziecko poza domem, od otoczenia

Bez względu na obraną strategię, najważniejszym jest abyś się upewnił(a), że dziecko ma, codziennie, wystarczająco dużo bezpośredniego kontaktu z językiem docelowym, i że naturalna potrzeba posługiwania się językiem ma często okazję by zaistnieć.

Wasza rodzina powinna konsekwentnie stosować się do obranej strategii, o ile okoliczności nie wymogą zmiany.
(Przeczytaj także: Jaka jest najlepsza strategia na wychowanie Dwujęzycznych Dzieci? - więcej na temat tego centralnego dla dwujęzyczności pytania)

(Mój przypis:

Dodatkowo polecam tu też arytkuł Wychowanie Dwujęzyczne, napisany przez polskiego logopedę w Manchester - Anetę Nott-Bower, autorkę strony bilingualhouse.com, gdzie wyszczególnia ona dodatkowe strategie:


  • "Dychotomia czasu, tematu lub czynności – zamienne używanie dwóch języków, np. co drugi dzień lub uzależnienie użycia danego języka od tematu rozmowy lub towarzyszących czynności.
  • Alternacja – alternatywne użycie obu języków (z pewnymi ograniczeniami lub bez), różne sytuacje w sposób spontaniczny wywołują jeden lub drugi język. Komunikacja rodziców z dzieckiem od jego narodzin polega na ciągłym przełączaniu kodów i mieszaniu dwóch języków.
  • Nieojczysty język rodzicadwujęzyczność nienatywna, kiedy język ojczysty rodziców jest językiem dominującym społeczności, ale jeden rodzic (bilingwalny) porozumiewa się z dzieckiem od jego narodzin w języku, który nie jest jego językiem ojczystym.")


  • 9. Zdecyduj się na formę i język przekazu edukacji

    Wybór strategii na dwujęzyczne wychowanie może również zależeć od wybranego typu szkolnictwa (opieki – dla młodszych dzieci). Czy Twoje dziecko chodzi/ pójdzie do szkoły czy przedszkola w języku większości? W języku mniejszości? W połączeniu obu języków? Może z zastosowaniem „homeschooling” – gdzie nauczyciele przyjeżdżają do domu dziecka i tam je uczą?

    Na cokolwiek się zdecydujesz, przyjrzyj się ilości kontaktu Twojego dziecka z każdym językiem i postaraj się utrzymać dobrą równowagę między nimi.

    Dla języka mniejszości, dobrze byłoby starać się osiągnąć 25 godzin kontaktu tygodniowo. (Jest to z grubsza 30% dnia dziecka, w zależności od schematu dnia). Mniej niż 20 godzin tygodniowo może być powodem do niepokoju. Natomiast, jeśli dziecko uczęszcza do szkoły w języku mniejszości, niektóre aspekty języka większości - zwłaszcza czytanie i pisanie – mogą potrzebować dodatkowego wsparcia.

    (Zobacz też: Ile godzin tygodniowo Twoje dziecko ma kontakt z językiem mniejszości?)


    10. Chwytaj każdy dzień

    Dwujęzyczny rozwój dziecka jest procesem długotrwałym, ale jest to proces, który może być rozwijany tylko po trochę, dzień po dniu, poprzez regularne przyzwyczajenia i zaplanowane schematy działań. Tak więc idea "chwytania każdego dnia" – podejmowania się, nawet drobnych, działań, lecz codziennie - uderza w samo serce tego wyzwania.

    Staraj się mieć na uwadze swój cel i zobowiąż się by przykładać się najlepiej jak potrafisz (będąc szczerym z samą/ym sobą) i robić do przodu kilka małych kroków - codziennie robić coś co wspiera rozwój językowy Twojego dziecka w języku mniejszości.

    Pamiętaj, że język większości będzie wciąż nieustannie się rozwijał, więc tak bardzo, jak to tylko możliwe, musisz być wytrwaly i konsekwentny we wspieraniu rozwoju języka mniejszości.

    (Dla dodatkowej inspiracji zobacz też: 8 Medytacji na temat sztuki wychowania Dwujęzycznego Dziecka, i Umarł mój Przyjaciel.)

    (Mój przypis:

    tu świetnie pasuje też cytat z "Czy przypadkiem nie powstrzymujesz dwujęzycznych postępów Twojego dziecka?" Adama Beck'a.

     "Your child’s bilingual ability as a teen will ultimately be the sum total of all the small choices and actions you pursue, or don’t pursue, throughout his childhood."

    Dwujęzyczne umiejętności Twojego dziecka jako nastolatka, są bezpośrednio sumą wszystkich Twoich najmniejszych wyborów i działań (lub ich braku), przez cały okres jego dzieciństwa. )


    11. Praktykuj "profilaktykę"

    Profilaktyka, czy „zapobiegliwość, jest kluczem do minimalizowania trudności w podróży w kierunku dwujęzyczności. Innymi słowy, naszym celem jest, aby zapobiec jeszcze większym trudnościom, zanim w ogóle się pojawią, wyprzedzając je podjęciem skutecznych starań. Na przykład: aktywnie zapewnieniając dziecku sporą ilość kontaktu z językiem mniejszości w ciągu kilku pierwszych lat jego formowania, aktywna umiejętność posługiwania się językiem otrzyma odpowiednie wsparcie i unikniemy problemów późniejszego aktywowania biernej zdolności.

    Będąc o ten krok do przodu z  przemyśleniem dalszego postępowaniu w związku z kolejnymi etapami dwujęzyczności, i podjejmując odpowiednie działania, podróż w dwujęzyczność może przebiec o wiele sprawniej i z lepszym rezultatem.

    (Więcej informacji na temat "profilaktycznej medycyny", zobacz Co mnie frustruje w wychowywaniu dzieci dwujęzycznych.)


    12. Bądź cierpliwa /y
     
    Rozwój języka jest procesem który rozkłada się w czasie. Jest to prawdą oczywiście dla postępów dziecka w każdym wieku, ale pierwsze kilka lat – niecierpliwe oczekiwanie na pierwsze słowa dziecka - może okazać się ogromnym testem cierpliwości. Zastanawianie się, czy dziecko już nigdy nie zacznie mówić, nie jest niczym niezwykłym u świeżo-upieczonych rodziców. Ale kiedy obecna jest wystarczająca ilość kontaktu z  językiem i rzeczywista potrzeba by go używać- a nie ma innych problemów rozwojowów- to dziecko bez wątpienia zacznie mówić, gdy tylko przyjdzie właściwy moment.

    To samo odnosi się do rozwoju języka przez cały okres dzieciństwa – jeśli zapewnisz dziecku wystarczającą ilość kontaktu z językiem i istnienie potrzeby jego używania, stopniowy postęp jest gwarantowany. (Pomocna przenośnia początków procesu nabywania języka -  zobacz Ważne przemyślenia na temat małych dzieci i młotków.)

     
    13. Ucz języka przez zabawę

    Bez dwóch zdań, wychowanie dwujęzycznych dzieci wymaga dużo ciężkiej pracy od wszystkich w to zaangażowanych, więc ważne jest, aby to doświadczenie było także przyjemne – na tyle, na ile to tylko możliwe.

    Nauka i zabawa to ciekawe połączenie, ale myślę, że ważne jest, aby być zarówno bardzo poważnym i za razem chętnym do zabaw- poważnym w kwestii procesu, ale wprowadzając ten proces w życie przez zabawę. Połowa tego stanowi po prostu pozytywne nastawienie, ale druga połowa wymaga realizacji działań (książki, opowiadania, zagadki, gry, itp), które kultywują rozwój języka w bardziej beztroski sposób. (Przezytaj też: Bądź  bardzo poważny. Bądź bardzo wesoły i skory do zabawy. Dwujęzyczność wymaga obywu postaw. i Eksperyment myślowy:... Co Twoje dzieci najlepiej o Tobie zapamiętają)


    14. Mów, mów i jeszcze raz mów do Twojego dziecka

    Badania wykazały korelację pomiędzy tym jak dużo i często rodzice mówili do dziecka w jego pierwszych latach a zdolności językowych dziecka w późniejszym wieku. Innymi słowy, ogromna ilość wypowiedzi skierowanych do dziecka przez rodziców i opiekunów od urodzenia do 3 roku życia ma ogromny wpływ na rozwój języka. Chociaż nie polecam zagadania główki biednego dziecka na wskroś - niemowlęta potrzebują ciszy, tak by mogły zebrać myśli o nowych doświadczeniach każdego dnia- to radzę rodzicom mówiącym językiem mniejszości przyjęcie aktywnej postawy w komunikowaniu się ze swoimi dziećmi.

    (Zobacz też: Najpotężniejsza rzecz ze wszystkich dla pielęgnowanowania rozwoju języka -  badania naukowe  a także przemyślenia Adama Beck’a.)


    15. Sklonuj się
     
    Gdy dzieci są małe, i szczególnie potrzebują kontaktu z językiem mniejszości, możesz czuć frustrację, gdy będąc głównym (często jedynym) źródłem języka, przez pracę, lub z innych powodów, nie jesteś w stanie spędzać z dzieckiem tyle czasu ile byś chciał(a).

    Jednym ze sposobów rozwiązania dla tej brakującej obecności -i, ponownie, sprawić by proces był przyjemnością - jest nagranie siebie jak czytasz książeczki obrazke, opowiadasz historie, śpiewasz piosenki i mówisz do swoich dzieci. Zrobiłem to (-Adam Beck), kiedy moje dzieci były młodsze i poprosiłem żonę, aby odtwarzała te filmy codziennie przez około 30 minut. Filmy te urzekły moje dzieci (i zdumiewały je, gdy zdarzyło mi się być w tym samym pokoju!), a tym samym, przez te wszystkie lata, dodały wiele godzin kontaktu moich dzieci z moim ojczystym językiem.

    (Patrz też: Instrukcje dla zapracowanego rodzica na sklonowanie samego siebie)
     

    16. Codziennie czytaj dziecku na głos

    Czytanie na głos w języku mniejszości, przez co najmniej 15 minut dziennie, jest ważnym elementem jeżeli chodzi o pielęgnowanie dwujęzycznych umiejętności. Może wydawać się to zbyt proste, ale regularne głośne czytanie ma ogromny wpływ na rozwój języka dziecka, jak i jego zainteresowanie książkami i edukacją.

    Jeśli nie czytasz na głos -  najlepiej zacząć czytać na głos od pierwszego dnia dziecka na świecie i kontynuować, tak długo, jak to możliwe - będzie dziecku znacznie trudniej rozwinąć wysoki poziom umiejętności w języku mniejszości.

    (Więcej na ten ważny temat: Sekret wychowania Dwujęzycznego Dziecka i Plecane zasoby - Dobre książki do czytania na głos.)


    17. Czytaj dziecku książki z rozdziałami

    Kiedy tylko Wasze dzieci osiągną odpowiedni wiek i poziom znajomości języka, bardzo polecam czytanie na głos książek z rozdziałami (najlepiej takie, które są częścią serii), by pomóc im uzależnić się od książek. Czytaj te książki codzinennie, a wkrótce rzucą swój czar i zaostrzą apetyt Twojego dziecka na czytelnictwo.

    A jeśli regularne czytanie jest trudne, ze względu na brak czasu, spróbuj "sklonować się" na wideo i poproś by Twój mąż (czy Twoja żona) codziennie puszczał(a) dziecku rozdział lub dwa czytanej przez Ciebie książki.

    (Przeczytaj też: Jak uzależnić Twoje dziecko od książek - listę dobrych serii w języku angielskim.)


    18. Zbuduj domową bilbliotekę
    Nie da się regularnie czytać dziecku na głos, jeśli nie masz odpowiednich książek w języku mniejszości, w tym książek z rozdziałami, które są w serii 5-ciu, 15 lub nawet 25+ książek. Wiem, że koszt książek może się szybko piętrzyć, ale w dalszej perspektywie, książki to tak naprawdę małe inwestycje, gdy końcowa nagroda w postaci dobrej znajomości języka jest tak wielka. Szukaj potencjalnych cięć w innych obszarach rodzinnego budżetu jeśli musisz, ale nie żałuj jeśli chodzi o dodanie książki dla dzieci do domowego zbioru. (Zobacz też: Ile książek masz w domu? - badania, które podkreślają znaczenie dobrze wyposażonej domowej biblioteki.)


    19. Dawaj książki jako prezenty
    Poprzez podarowywanie książek w języku mniejszości jako prezentów na urodziny, Boże Narodzenie, i inne specjalne okazje- i zachęcanie rodziny i przyjaciół, aby robili tak samo - można osiągnąć trzy ważne rzeczy: 1) sprzyjanie miłości dzieci do książek i tekstów; 2) przekazanie ideii, że książki są szczególne i cenione przez ich bliskich (w tym Mikołaja); i 3) w dalszym ciągu poszerzanie zbioru domowej biblioteki, co powinno być stałą ambicją.


    20. Odwiedź pobliską bibliotekę

    To naturalnie będzie zależało od Twojej lokalizacji i języka mniejszości, ale być może publiczna biblioteka w Twojej okolicy ma wybór książeczek obrazkowych w Twoim języku, do których możesz mieć darmowy dostęp— sprawdzenie tego i popytanie na pewno nie zaszkodzi. W Hiroshimie, biblioteka dziecięca ma całkiem sporą kolekcję książek w takich językach jak angielski, chiński, koreański, francuski, niemiecki i rosyjski. Może Twoja okoliczna biblioteka posiada już książki w językach mniejszości, a może byłaby skłonna zaopatrzyć się w kilka?

    Punkty 21-44 wkrótce.


    Artykuł ten przetłumaczyłam i zamieściłam tu za zgodą jego autora – Adama Beck’a, ojca dwójki dwujęzycznych dzieci i twórcy fantastycznej strony o bilingwiźmie: Bilingual Monkeys.

    Znajdziecie tam wiele bardzo przydatnych i praktycznych porad i inspiracji, opisanych ze wspaniałą pozytywną energią i humorem.


    Oryginalny post Adama znajdziecie tu:

    http://bilingualmonkeys.com/my-best-tips-for-raising-bilingual-kids/


    Adam prosił przekazać też wszystkim Polskim Blogerkom serdeczne zaproszenie do Dwujęzycznego Zoo (Bilingual Zoo), jego forum stworzonego dla "posiadaczy” i opiekunów dwujęzycznych dzieci, którego bramy stoją otworem, a wstęp jest całkowicie wolny.

    4 comments:

    1. Dziękuję za niezwykle cenne rady. Na pewno wykorzystam, bo my zdecydowaliśmy się na dwujęzyczność nienatywną/ zamierzoną. Na razie jest fajnie i malutka Maja (17 miesięcy) już ma za sobą pierwsze słowa, a nawet zdania w języku angielskim i polskim (mieszane). Zapraszam do śledzenia i motywowania nas: http://teachyourbaby.pl Co jakiś czas wrzucam podsumowanie z jej anglojęzyczno-polskiego rozwoju mowy i rozumienia ze słuchu.

      ReplyDelete
    2. Hej, nas meeega ciekawi tem temat - na naszym blogu też powstał artykuł na ten temat, może będzie komuś pomocny :)
      https://www.fluentbe.com/pl/blog/dwujezycznosc-zamierzona-czy-warto/

      ReplyDelete
    3. Super artykuł. Pozdrawiam serdecznie.

      ReplyDelete
    4. Jak najbardziej samo wychowanie dziecka jest bardzo istotną kwestią i nie możemy tego zaprzepaścić. Ja również po po przeczytaniu artykułu https://whisbear.com/pl/blog/bo-to-zla-matka-byla-czyli-dlaczego-tak-chetnie-krytykujemy-kobiety-ktore-sa-matkami-jak-my/ wiem dokładnie jak łatwo jest kogoś ocenić.

      ReplyDelete